Cá Ali là gì? Kinh nghiệm từ một vài năm tiếp cận dòng cá Cichlids cho người mới tập chơi

Rate this post

Bạn đã từng nghe tới cá Ali bao giờ chưa nhỉ? Hẳn là rồi. Chúng xuất hiện nhan nhản ngoài các cửa tiệm cá cảnh từ những năm 2008-2009 thậm chí còn sớm hơn. Chúng nhìn chẳng khác gì mấy con cá rô cả, nhưng màu sắc thì sặc sỡ hơn rất nhiều. Một bể cá có khoảng 50 – 100 con ali bơi thì nhìn như một góc đại dương thu nhỏ. Lớn lên, lên Hà Nội mới biết cá ali không chỉ có mấy màu như vậy, chúng đa dạng vô cùng, đủ chủng loại, màu sắc, kích thước. Mấy năm học đại học, bản thân cũng có thời gian nuôi dưỡng, chăm sóc để trau dồi được ít nhiều kiến thức về dòng cá cảnh này. Hôm nay, hãy cùng Blog chó mèo tìm hiểu về dòng cá Ali nhé.

1. Cá Ali là gì?

Ca-ali-1
Cá Ali là gì

Đúng vậy, nhìn chúng rất giống cá rô phi, vì chúng chính là cá rô phi, bất ngờ chứ?

Xin trích dẫn một số thông tin từ Wikipedia cho độc giả, đây là những thông tin chuyên môn có giá trị hàn lâm và nghiên cứu để phục vụ nếu bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu thêm. Trong bài viết này, Blog xin cung cấp những thông tin chung nhằm đưa ra cái nhìn tổng quát và chính xác hơn về giống cá Ali các bạn đang muốn tìm hiểu.

  • Họ Cá hoàng đế hay họ Cá rô phi (danh pháp khoa học: Cichlidae) là một họ cá, theo truyền thống xếp trong bộ Perciformes.
  • Họ này lớn và đa dạng. Có ít nhất 1.712 loài được mô tả khoa học, khiến cho nó trở thành một trong họ động vật có xương sống lớn nhất. Các loài mới được phát hiện hàng năm và nhiều loài vẫn chưa được phân loại. Số lượng loài do đó chưa được biết rõ, với số lượng trong khoảng từ 1.300 đến 3.000 loài.
  • Các dòng cá Ali cảnh xuất hiện chủ yếu ở Nam Mỹ và Châu Phi, các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Chúng sống ở nước mặn, một số ít có thể sống nước lợ và di chuyển qua nước mặn.

2. Phân loại Cá Ali trên thị trường cá cảnh.

Phân loại khoa học của những giống cá này tương đối phức tạp. Trong cộng đồng cá cảnh Việt Nam, người chơi chọn phân chia chúng theo khu vực phân bố, nghĩa là chúng ta có cá Ali châu Mỹ và cá Ali châu Phi. Cá Ali Châu Phi được chia làm một số hồ chính bao gồm Malawi, Tanganyika và hồ Victoria.

2.1. Phân biệt cơ bản cá Ali Châu Phi và cá Ali Châu Mỹ

Ca-ali-2
Cá Ali châu Phi và Ali châu Mỹ

Để đi sâu vào phân biệt hai loài sẽ mất khá nhiều thời gian để phân tích, Blog xin nêu một số đặc điểm để phân biệt chính:

  • Khu vực phân bố ở hai châu lục khác nhau.
  • Cá Ali châu phi có màu sắc đa dạng hơn nhiều so với châu Mỹ.
  • Cá Ali Châu Mỹ thích nghi với đời sống cộng đồng dễ hơn và dễ thuần hóa hơn so với các loài châu Phi. Các loài Châu phi có hành vi lãnh thổ hung dữ hơn trong khi các loài châu Mỹ khá thân thiện. 
  • Sức đề kháng của các dòng cá Ali châu Phi mạnh mẽ hơn với người anh em xa, chúng có thể thích nghi với một số điều kiện thời tiết khắc nghiệt hơn. Tuy vậy độ bền của chúng lại khá kém so với dòng cá Ali châu Mỹ.

2.2. Cá Ali châu Mỹ

Ca-ali-3
Một số dòng cá Ali châu Mỹ

Được tìm thấy ở nhiều vùng của Châu Mỹ, chủ yếu ở Texas, Bắc Mỹ, trên khắp vùng Trung Mỹ và vài phần của Nam Mỹ.

Ngoài những dòng cá có đặc điểm hình dáng đa phần tương tự nhau , có hiện diện của hai giống cá khá quen thuộc với chúng ta từ trước, đó là cá thần tiên và cá đĩa. Hai loài này cũng là Cichlids, tức họ cá rô. Các cá thể cá la hán cũng là một giống cá được lai tạo ra từ cá Rô châu Mỹ.

Kích thước các loài này cũng vô cùng đa dạng. Một số loài nhỏ như chúng ta thường thấy như cá phượng hoàng, két panda,… Nhiều loài có kích cỡ trung bình như các dòng cá Hải Hồ.  Có những loài có kích thước lớn như cá rô sói, cá rô báo, cá hoàng bảo yến. Những loài to có xu hướng hung dữ hơn những loài kích thước nhỏ.

2.3. Cá Ali châu Phi

Ca-ali-4
Các dòng cá Ali Châu Phi đa dạng vô cùng

Thường bắt gặp nhất ở các hàng cá cảnh là những chú ali với 5 màu chính là cam, vàng, trắng, xanh, màu sọc đen. Sau này, khoảng những năm 2016-2017 người ta bắt đầu du nhập các loại khác với nhiều màu sắc hơn, nhưng cũng đi kèm với mức giá cũng cao hơn. Theo đà người chơi, càng nhiều dòng cá cao cấp đổ về từ nước ngoài, từ các trại như Trung Quốc, Thái Lan, hàng hoang dã và hàng được nhân giống ở nước Đức là hai mặt hàng cao cấp nhất. Nhìn chung, chúng ta chia làm một số loại như sau:

2.3.1. Cá Ali hồ Malawi

Ca-ali-5
Một số dòng cá hồ Malawi

Là hồ lớn thứ 3 ở Châu Phi, đây là ngôi nhà của nhiều loại Cichlids với đủ sắc màu, kích thước, tập tính, chủ yếu chia làm 3 loại là Mbuna, Aulonocara và Haplochromis.

a, Mbuna
Ca-ali-6
Các dòng cá Mbuna thường thấy trên thị trường

Là những loài ali thường thấy nhất ở tiệm cá cảnh đã được đề cập ở trước. Trên thực tế, chúng có nhiều màu sắc hơn 5 màu cơ bản kia rất nhiều. Loài này sống chủ yếu ở các rặng đá, nơi có nguồn thức ăn ưa thích bao gồm các loại tảo bám. Là loài có kích thước nhỏ bé nhất giữa ba loài nhưng chúng lại là loài tương đối hung hăng so với những người anh em.

b, Aulonocara hay còn gọi là Peacock
Ca-ali-7
Các dòng cá Peacock với màu sắc sặc sỡ

Là những loài Ali có màu sắc sặc sỡ, tươi sáng nhất, với nhiều mảng màu ấm. Chúng nổi tiếng với khả năng lai tạo mạnh mẽ, với đủ kiểu biến thể màu sắc trên thân. Cái biệt danh Peacock tức là cá công cũng dựa trên sự thật về màu sắc sặc sỡ của loài này và vẻ đẹp khi chúng xòe căng các vây ra. Đây là những loài tiếp theo du nhập vào thị trường Việt Nam sau Mbuna. Chúng vô cùng được ưa chuộng với vẻ đẹp của mình.

c, Haplochromis
Ca-ali-8
Một bể toàn cá Haps

Những cá thể cá thuộc dòng Haps lôi cuốn không chỉ vì vẻ đẹp đơn thuần, mà phần nhiều là do những tập tính đặc biệt, độc nhất mà không phải lúc nào chúng ta cũng được thấy. Dòng cá này có kích thước lớn hơn cả, tương đối hung dữ, và ưa săn mồi hơn hai người anh em của mình. Vẻ đẹp của những loài này có thể được mô tả với các từ như “hoang dã”, “chiến”, “hung hăng”.

2.3.2. Cá Ali hồ Tanganiyka

Ca-ali-9
Cá Ali hồ Tanganyika

Hồ Tanganiyka là hồ nước ngọt lớn thứ 2 lục địa Châu Phi, với nguồn cá Cichlid bản địa vô cùng độc đáo, đặc trưng. Các phân loại cá ở hồ này đa dạng, phong phú với đủ kích thước, hình dáng nhưng tất cả các loài đều mang những vẻ đẹp nguyên thủy độc nhất. Loài nổi tiếng nhất ở hồ Tanganyika chắc chắn là những chú cá đầu bò rồi. Bên cạnh đó là những loài Feather fin thướt tha, dòng cá Tropheus năng động cho tới những chú cá Calvus độc đáo…

2.3.3. Hồ Victoria

Ca-ali-10
Một số dòng cá hồ Victoria

Là hồ nước ngọt lớn nhất Châu Phi, hồ Victoria cũng có khá đa dạng phân loại cá như Malawi và Tanganiyka. Những loài cá Ali ở hồ này có vẻ đẹp tương đối giản, cơ bản, thuần tự nhiên. Hồ này chủ yếu phân bố các dòng cá Haplochromis với sắc đỏ và vàng. Hiện tại ở thị trường Việt Nam, có rất ít người chuyên về các dòng cá Ali của hồ Victoria.

Trên đây là một số thông tin chung sau tổng hợp về những giống cá Ali thường thấy ở Việt Nam. Tuy vậy, ở các cộng đồng cá cảnh, những người chơi có nhiều chuyên môn đã tiếp cận được với những dòng cá khác hiếm gặp hơn như cá Cichlids ở Madagascar.

3. Cách nuôi cá Ali

Lâu nay, nhiều người vẫn thần thánh hóa những phương pháp nuôi đòi hỏi kiểm soát thông số nước một cách chi tiết đến thừa thãi. Nhiều người mới bước chân vào cộng đồng chơi cá Ali hoàn toàn bị phát ngợp bởi đống kiến thức, kinh nghiệm sách giáo khoa mà các bên chia sẻ. Sự thật thì Ali hay Cichlids nói chung cũng là một loài cá rô, họa chăng những con cá rô khác nằm ngoài sông ngoài ao, chúng trải qua chọn lọc tự nhiên mạnh mẽ hơn nên sức sống mãnh liệt hơn, nhưng không thể phủ nhận việc cá Ali là một giống cá khỏe mạnh và không yêu cầu quá cao.

Sau đây là một số vấn đề tổng hợp đơn giản cho những người muốn nuôi cá Ali, chúng tôi tin rằng ai cũng có thể nuôi được dòng cá đẹp đẽ này.

3.1. Kích thước bể cá

Nhiều người vẫn nghĩ rằng nuôi cá Ali trong không gian nhỏ cũng được, nhưng không. Chúng là một giống cá năng động, hoạt động khá nhiều, và chúng cũng khá cục tính trong việc phân chia lãnh thổ. Với không gian quá nhỏ chúng sẽ bị:

  • Căng thẳng vì tranh giành lãnh thổ
  • Chất lượng nước đi xuống nhanh
  • Thiếu không gian hoạt động
  • Không có môi trường phát triển, chúng sẽ lớn chậm, hoặc phát triển kém

3.2. Số lượng cá, số loài cá.

Điều tiếp theo khi nuôi cá Ali, bạn không kiểm soát được số lượng cá. Điều này khá dễ hiểu khi mà chúng quá đa dạng với đủ loại màu sắc và vẻ đẹp. Màu này, màu kia, màu kia nữa, sẽ luôn có những con đẹp hơn con bạn vừa mua. Nhưng kích thước bể cá của bạn thì chỉ có giới hạn thôi. Quá đông đúc thì một chiếc bể to cỡ nào cũng sẽ trở thành bể nhỏ. Mặt khác với tập tính và đặc điểm sinh học khác nhau, chúng sẽ xung đột, xung đột đến mức căng thẳng, nghĩa là thậm chí sẽ có những cá thể tử vong, có những cá thể trở thành mồi cho loài khác.

3.3. Chất lượng nước, bộ lọc, nhiệt độ, môi trường.

Một điều ảnh hưởng khá lớn đến cá Ali, mặc dù chúng rất khỏe mạnh, nhưng chúng cũng khá là… bẩn. Một bộ lọc nước không đủ khả năng xử lý chất thải của chúng sẽ khiến môi trường nước nhanh chóng bị ô nhiễm. Dù bạn khỏe đến mấy, nếu phải sống trong một môi trường tệ hại, không sớm thì muộn cũng sẽ xuất hiện các vấn đề về sức khỏe đáng lo ngại. Điều tương tự xảy ra với cá Ali.

Ngoài ra, nhiệt độ cũng khá ảnh hưởng đến loài này. Hầu hết cá Ali đều là cá nhiệt đới ổn định. Với môi trường sống ở Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh miền Bắc với thời tiết thay đổi thất thường. Mùa hè với nhiệt độ quá cao khiến các thông số nước kém đi nhanh hơn, và cá cũng trở nên nóng tính, hung hăng hơn trong khi mùa đông với nền nhiệt thấp khiến cá trở nên uể oải, kém hoạt bát và giảm sức đề kháng.

Môi trường hoang dã của cá Ali châu Phi chủ yếu là cát và các rặng đá, trong khi cá Châu mỹ sống ở các khu vực sông hồ với nhiều lũa, cây cối thủy sinh hoặc môi trường Black water. Chú ý điều này đẻ setup bể cá cho bạn, vì môi trường sẽ ảnh hưởng vô cùng lớn tới màu sắc thể hiện trên cơ thể cá.

3.4. Tổng quan

Nhiêu đó có lẽ là tương đối đủ để bạn có thể bắt tay vào xây dựng một chiếc bể cá Ali cho riêng mình rồi. Tóm gọn lại bạn nên:

  • Kích thước tiêu chuẩn là khoảng hơn 200 lít cho bể khoảng 15 cá thể, nhưng thực ra bạn có thể bắt đầu với số lượng ít hơn, khoảng từ 8 – 10 cá thể với 1 bể 1m2 – 1m5 là tương đối hợp lý.
  • Triển khai một bộ lọc nước. Sẽ ngốn của bạn một không ít chi phí và thời gian đấy. Bạn có thể sử dụng tràn trên, tràn dưới, lọc thùng, lọc thác, thậm chí lọc bio. Kích thước bộ lọc cần tỷ lệ thuận với kích thước bể cá của bạn. Điều quan trọng là, bộ lọc chỉ là nơi sống của hệ vi sinh bể cá, thứ sẽ xử lý chất thải trong nước. Chúng không có tác dụng thần thánh đến mức biến nước bẩn thành nước hoàn toàn sạch. Bộ lọc chỉ hỗ trợ bạn trong việc duy trì chất lượng nguồn nước đủ để cá sinh sống. Việc thay nước là bắt buộc, và bộ lọc chỉ giúp chúng ta kéo dài thời gian đó ra thôi. Yêu cầu cycle nướ từ 3-4 tuần ít nhất trước khi bắt đầu thả cá, điều này là bắt buộc để bể cá có hệ vi sinh mạnh mẽ và ổn định để xử lý nguồn nước.
  • Chọn cá là một bước rất quan trọng. Việc nuôi bừa bãi và lẫn lộn có thể khiến cá tấn công dữ dội lẫn nhau, hoặc biến bạn cùng bể thành bữa sáng cho mình. Như đã nói ở trên, các dòng cá Ali Châu phi đặc biệt hung dữ và hiếu chiến. chúng yêu khoảng không gian riêng và sẽ có các hành vi lãnh thổ khó lường. Bạn nên nuôi với số lượng vừa đủ, các dòng cá thuộc cùng một hồ, một phân loài, cùng kích thước, chế độ ăn. Việc thuần hóa các cá thể cá cùng bể sẽ mất khá nhiều thời gian, nhưng nếu bạn thuần phục chúng thành công, bạn sẽ có một bể cá cộng đồng vô cùng sặc sỡ và bắt mắt.
  • Thức ăn cho các loài Ali. Mỗi loài có chế độ ăn riêng, có thể là ăn thực vật, hoặc thuần săn mồi, hoặc ăn tạp. Bạn cần cung cấp nguồn thức ăn đủ và đúng với nguồn dinh dưỡng ngoài tự nhiên để tránh việc chúng bị rối loạn tiêu hóa, hỏng đường ruột do sai chế độ ăn. Những điều này có thể học hỏi từ người nuôi đi trước hoặc các nhà cung cấp chuyên gia.

Về cơ bản, bạn có thể học cách Setup bể cá cho người mới chơi. Đây là một bài viết tương đối chi tiết mà Blog đã xây dựng, tin chắc rằng sẽ giúp đỡ các bạn rất nhiều trong việc tự tay xây dựng một bể cá cho mình. Nếu có điều kiện, bạn hoàn toàn có thể thuê chuyên gia về để thiết kế cho bạn một hồ nước chuẩn chỉ như ý. Các bạn cũng nên nghiên cứu một số bệnh thường gặp ở cá cảnh nói chung. Trong quá trình nuôi cá, các bạn sẽ không thể tránh khỏi việc những chú cá bị ốm. Việc biết và xử lý những điều này có thể giúp bạn tránh được các trường hợp không mong muốn xảy ra.

4. Lời kết

Rõ ràng bài viết là chưa đủ, còn thiếu sót khá nhiều so với những bài viết khác đúng chứ. Đúng, chính xác là như vậy, và điều đó để bạn biết rằng, nuôi cá Ali không quá khó và phức tạp như những gì họ thần thánh hóa và đồn thổi. Dĩ nhiên, càng đi sâu, càng đào sâu, chúng ta càng cần trau đồi kinh nghiệm, kĩ thuật thông qua trải nghiệm quá trình nuôi cá. Tuy vậy đó là câu chuyện về sau, với những người mới bước chân vào hành trình nuôi cá của mình, việc đó sẽ khiến bạn bị hoang mang và sa đà. Ali là một dòng cá tương đối dễ nuôi, nhưng không phải ai cũng sẽ thành công trong lần nuôi đầu tiên. Điều quan trọng là bạn có đam mê và sẵn sàng theo đuổi trải nghiệm của mình tới cùng. Chia sẻ với các bạn một chút thành quả của tôi sau rất nhiều lần nuôi dòng cá Feather Fin Cyathopharynx Furcifer của hồ Tanganyika – một dòng cá bắt mắt nhưng khó để xuất hiện dải màu sắc tuyệt đẹp của mình. Hy vọng các bạn sẽ có thêm động lực để bắt đầu trên trải nghiệm chơi cá Ali của mình. Chúc Các bạn thành công.

Một dòng cá cũng đang rất được ưa chuộng hiện nay: Cá lóc cảnh